การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ทักษะงานอาชีพ เพื่อเสริมสร้าง ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพ และเทคโนโลยี สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชื่อเรื่อง             การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ทักษะงานอาชีพ  เพื่อเสริมสร้าง

                    ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต  กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพ

                    และเทคโนโลยี  สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่  2

ผู้ศึกษา           นางพันทิพา  ปัจจังคะตา

สถานศึกษา       โรงเรียนบ้านหัวหมู      ปีที่พิมพ์      2561

บทคัดย่อ

    ทักษะชีวิตเป็นความสามารถในการปรับตัวและพฤติกรรมที่ถูกต้อง  ที่ส่งผลให้บุคคลมีความสามารถจัดการกับความต้องการและสิ่งต่าง ๆ  ที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันอย่างเหมาะสม การวิจัยครั้งนี้มีความมุ่งหมาย  1) เพื่อศึกษาสภาพปัจจุบัน ปัญหา  และความต้องการในการพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ทักษะงานอาชีพ  เพื่อเสริมสร้างความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี  สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 2) เพื่อพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ทักษะงานอาชีพ เพื่อเสริมสร้างความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต  กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี  สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2  และ 3) เพื่อศึกษา

ผลการจัดการเรียนรู้โดยใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ทักษะงานอาชีพ  เพื่อเสริมสร้างความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี  สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่  2 กลุ่มตัวอย่าง  คือ นักเรียนโรงเรียนบ้านหัวหมู  สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษามหาสารคาม  เขต 2 ที่ศึกษาอยู่ในระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2/1  ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2560 จำนวน 28 คน ได้มาโดยการเลือกแบบกลุ่ม  (Cluster Random Sampling) เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูลประกอบด้วยแบบสัมภาษณ์  แบบจดบันทึกการสนทนากลุ่ม แบบสังเกต และแบบจดบันทึกการประชุม  เครื่องมือที่ใช้ในการพัฒนาประกอบด้วย 1) แผนการจัดการเรียนรู้  จำนวน 10 แผน 2) เอกสารประกอบการเรียนรู้ จำนวน 10 เรื่อง 3)  แบบประเมินคุณภาพแผนการจัดการเรียนรู้ และเอกสารประกอบการเรียนรู้ 4)  แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนก่อนเรียนและหลังเรียน  จำนวน 30 ข้อ ซึ่งมีค่าดัชนีความสอดคล้อง  (IOC) อยู่ระหว่าง .๖๐-๑.๐๐ ค่าความยากอยู่ระหว่าง  .43-.72 ค่าอำนาจจำแนกรายข้ออยู่ระหว่าง .33-.67 และมีค่าความเชื่อมั่นเท่ากับ  .84 และ 5) แบบสอบถามความพึงพอใจต่อการจัดการเรียนรู้ จำนวน 15 ข้อ สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล  ได้แก่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และเปรียบเทียบคะแนนทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนระหว่างก่อนเรียนและหลังเรียน  โดยใช้ t-test แบบ Dependent Sample

    ผลการศึกษาพบว่า

        1.  สภาพปัจจุบัน  พบว่า โรงเรียนมีการศึกษาหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานจัดทำหลักสูตรสถานศึกษาและหลักสูตรท้องถิ่น  การจัดการเรียนรู้ของกลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยีมุ่งเน้นเนื้อหาสาระสอดคล้องกับการแข่งขันงานศิลปหัตถกรรมนักเรียน  ผู้บริหารโรงเรียนส่งเสริมและสนับสนุนให้ครูได้รับการพัฒนาด้วยวิธีการที่หลากหลาย นักเรียนส่วนใหญ่มีฐานะยากจน ผู้ปกครองและผู้นำชุมชนได้มีส่วนร่วมเป็นคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐานของโรงเรียน

สภาพปัญหา  พบว่า การจัดทำหลักสูตรท้องถิ่นของกลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยีขาดความหลากหลาย  ไม่สอดคล้องกับความต้องการของชุมชนท้องถิ่น ครูมีจำนวนจำกัดและมีภาระหน้าที่ในงานอื่น ๆ การเปลี่ยนแปลงผู้บริหารโรงเรียนทำให้การบริหารจัดการเรียนรู้ไม่บรรลุเป้าหมายและขาดความต่อเนื่อง  นักเรียนมีพฤติกรรมเบื่อหน่าย เฉื่อยชา ไม่กระตือรือร้นในการเรียน ขาดสุขนิสัยในการดูแลสุขภาพ ผู้ปกครองไม่มีเวลาดูแลบุตรหลานของตนเอง ด้านความต้องการ พบว่า ต้องการให้กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยีจัดการเรียนรู้เพื่อเสริมสร้างความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต  โดยผสมผสานวัฒนธรรมของท้องถิ่นและความเป็นท้องถิ่นกับความสามารถในการนำเทคโนโลยีใหม่ ๆ มาใช้

        2.  ประสิทธิภาพของการจัดการเรียนรู้โดยใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ทักษะงานอาชีพ  เพื่อเสริมสร้างความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี  สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 มีค่าเท่ากับ 86.71/86.31 ซึ่งสูงกว่าเกณฑ์ที่ตั้งไว้  คือ 80/80

        3.  นักเรียนมีคะแนนผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนก่อนเรียนเฉลี่ยต่อคนเท่ากับ  15.07 คะแนน คิดเป็นร้อยละ 50.23 และหลังเรียนรู้โดยรูปแบบการจัดการเรียนรู้ทักษะงานอาชีพ  

เพื่อเสริมสร้างความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต  นักเรียนมีคะแนนเฉลี่ยต่อคนเท่ากับ 25.89 คะแนน  คิดเป็นร้อยละ 86.71 ซึ่งแตกต่างจากคะแนนก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01  

        4.  นักเรียนมีคะแนนเฉลี่ยผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรียนรู้โดยใช้รูปแบบการจัด

การเรียนรู้ทักษะงานอาชีพ  เพื่อเสริมสร้างความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต  เท่ากับ 25.89 คะแนน จากคะแนนเต็ม 30 คะแนน  และมีค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐานเท่ากับ 1.13 ดังนั้น  คุณภาพ

การจัดการเรียนรู้จากค่าสัมประสิทธิ์ของการกระจาย  (Coefficient of Variation) จึงเท่ากับ 5.13

ซึ่งหมายความว่าคุณภาพการสอนอยู่ในระดับดีเยี่ยม

        5.  ค่าดัชนีประสิทธิผลของการจัดการเรียนรู้โดยใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ทักษะ

งานอาชีพ  เพื่อเสริมสร้างความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต  กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่  2 เท่ากับ 0.7248 ซึ่งแสดงว่านักเรียนมีความก้าวหน้าทางการเรียนรู้เพิ่มขึ้นหลังเรียนคิดเป็นร้อยละ  72.48

        6.  นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่  2 ที่เรียนรู้โดยใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ทักษะ

งานอาชีพ  เพื่อเสริมสร้างความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต  กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพ

และเทคโนโลยี  มีความพึงพอใจโดยรวมอยู่ในระดับมากที่สุด  (= 4.52)  เมื่อพิจารณาเป็นรายด้าน  พบว่า นักเรียนมีความพึงพอใจอยู่ในระดับมากที่สุด  จำนวน 2 ด้าน คือ ด้านสื่อ/อุปกรณ์การเรียน (= 4.58)  และด้านกิจกรรมการเรียนการสอน  (= 4.55)  และมีความพึงพอใจอยู่ในระดับมาก  จำนวน 2 ด้าน คือ ด้านเนื้อหา (= 4.49)  และด้านการวัดและประเมินผล  (= 4.48)  

    โดยสรุป  การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ทักษะงานอาชีพ  เพื่อเสริมสร้างความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี  สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ครั้งนี้มีจุดเด่น คือ การให้นักเรียนได้เรียนรู้เป็นกลุ่มขนาดเล็ก  โดยทุกคนมีโอกาสได้ช่วยเหลือกันและกัน แสดงให้เห็นว่าเนื้อหาและกิจกรรมที่ไม่ง่ายหรือยากเกินไป จะเหมาะสมแก่การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ทักษะงานอาชีพในเนื้อหาอื่น ๆ  ได้ต่อไป ส่วนสิ่งที่ควรนำไปปรับปรุงพัฒนาครั้งต่อไป คือ ควรพัฒนาเป็นบทเรียนสำเร็จรูปและปรับปรุงกิจกรรมการเรียนรู้ เช่น แบบกลุ่มเพื่อนช่วยเพื่อน มีกระบวนการวัดและประเมินผลให้หลากหลายมากขึ้น  เน้นการมีส่วนร่วม การออกแบบกิจกรรมที่เหมาะสมกับวัย การจัดภาพประกอบและใช้สีภาพที่เหมาะสม นักเรียนได้รับทราบผลการเรียนโดยทันทีซึ่งเป็นการเสริมแรงที่ดี